Tuyên bố ngày 2 tháng 4 của cựu Tổng thống Donald Trump về việc áp mức thuế “đối ứng” bất ngờ lên tới 46% đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ, sau đó là thông báo tạm hoãn 90 ngày được đưa ra một tuần sau đó, đã kích hoạt một làn sóng xuất khẩu mạnh mẽ từ Việt Nam. Đợt tăng tốc xuất khẩu này – điều chúng tôi đã dự đoán trong hội thảo trực tuyến gần đây – đã có ảnh hưởng rõ rệt đến nền kinh tế Việt Nam trong tháng 4.

Trước các thông báo này, dự báo chung về mức thuế khoảng 10% đối với hàng hóa Việt Nam khiến các khách hàng Mỹ không có động thái nhập khẩu sớm sản phẩm “Made in Vietnam”. Điều này trái ngược với các nền kinh tế châu Á khác, nơi khách hàng Mỹ đã tranh thủ mua trước để né thuế, dẫn đến xuất khẩu tăng vọt. Xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ giữ mức tăng ổn định từ 15–20% so với cùng kỳ năm trước trong sáu tháng, trước khi tăng tốc lên 32% trong tháng 3 khi tin tức về khả năng áp thuế bắt đầu lan truyền.

Động lực xuất khẩu này tiếp tục kéo dài sang tháng 4, với mức tăng 33% so với cùng kỳ, do các công ty Mỹ đẩy nhanh việc mua hàng trước khi hết thời gian tạm hoãn 90 ngày. Kết quả là sản xuất nhà máy tăng tốc từ mức 9,5% trong ba tháng đầu năm (3M25) lên 10,1% trong bốn tháng đầu năm (4M25). Tuy nhiên, đơn hàng xuất khẩu mới đã giảm mạnh, phản ánh sự bất ổn liên quan đến thuế quan. Chỉ số phụ về đơn hàng xuất khẩu mới trong Chỉ số PMI của Việt Nam – vốn đã bắt đầu giảm từ giữa năm 2024 (mà chúng tôi từng ghi nhận là do chu kỳ hàng tồn kho của các nhà bán lẻ Mỹ) – tiếp tục xu hướng giảm.

Việc chỉ số phụ về đơn hàng xuất khẩu mới duy trì xu hướng đi xuống (từ 45,9 trong tháng 3 xuống 44,4 trong tháng 4), cùng với chỉ số phụ về “khối lượng công việc tồn đọng” vẫn ở mức thấp (43,5 trong tháng 4), là những chỉ báo sớm tiêu cực đáng tin cậy cho hiệu suất sản xuất trong các tháng tiếp theo. Những xu hướng này hiện đang bắt đầu ảnh hưởng đến việc làm trong nhà máy – một chỉ số trễ – vì các doanh nghiệp thường trì hoãn việc cắt giảm lao động càng lâu càng tốt.

Chỉ số việc làm trong PMI giảm mạnh từ 48,4 trong tháng 3 xuống 44,3 trong tháng 4 – mức thấp chưa từng thấy kể từ sau giai đoạn phục hồi hậu COVID. Tổng hợp lại, các yếu tố này đã dẫn đến sự sụt giảm mạnh của chỉ số PMI tổng thể từ 50,5 trong tháng 3 xuống 45,6 trong tháng 4. Dự báo về sự chậm lại trong sản xuất vào cuối năm 2025, kết hợp với tác động gián tiếp của tiêu dùng yếu hơn do triển vọng thị trường lao động suy yếu, là cơ sở cho dự báo của chúng tôi: chúng tôi kỳ vọng tác động của thuế quan sẽ làm giảm tăng trưởng GDP của Việt Nam khoảng một điểm phần trăm trong năm nay, dẫn đến mức tăng trưởng GDP ước tính trong khoảng 6–6,5%.

Dù đối mặt với nhiều thách thức, vẫn có một số yếu tố hỗ trợ đáng kể. Các cuộc đàm phán giữa quan chức thương mại Việt Nam và Mỹ đang được tiến hành tại thời điểm công bố báo cáo này, giúp Việt Nam trở thành một trong những quốc gia đầu tiên tham gia đối thoại với Mỹ về vấn đề thuế quan. Bên cạnh đó, Chính phủ Việt Nam đang thực hiện nhiều bước đi quyết liệt hơn để hỗ trợ nền kinh tế, bao gồm cải cách cơ cấu (đã được đề cập trong báo cáo gần đây của chúng tôi) và các biện pháp mới công bố theo Nghị quyết 68 về khu vực tư nhân – những nội dung sẽ được chúng tôi phân tích trong báo cáo chuyên sâu tiếp theo.

Đáng chú ý, những bất ổn liên quan đến thuế quan cho đến nay vẫn chưa làm gián đoạn đà cải thiện niềm tin người tiêu dùng và mức tiêu dùng nội địa bắt đầu từ giữa năm 2024. Tăng trưởng doanh số bán lẻ thực tế tăng nhẹ từ 7,5% trong 3M25 lên 7,7% trong 4M25.

Cuối cùng, những lo ngại về khả năng suy thoái kinh tế tại Mỹ và toàn cầu – phần lớn do sự bất định trong thương mại – đã góp phần làm giá dầu toàn cầu giảm 20% kể từ giữa tháng 1. Điều này đã giúp kiềm chế áp lực lạm phát tại Việt Nam. Lạm phát CPI trong tháng 4 được kiểm soát tốt ở mức 3,1% so với cùng kỳ, trong khi giá xăng bán lẻ trong nước giảm hơn 20% so với cùng kỳ năm trước.