Is it a bubble? - Howard Marks

1. Hiểu Về Bong Bóng (Understanding Bubbles) Marks phân biệt giữa bong bóng trong hành vi chi tiêu của công ty và hành vi định giá của nhà đầu tư (trọng tâm của ông). Ông định nghĩa bong bóng là "sự hưng phấn phi lý" (lạc quan thái quá) áp lên những tiến bộ mới. Yếu tố "mới" là chìa khóa vì nó cho phép nhà đầu tư xem tương lai là vô hạn do thiếu dữ liệu lịch sử kiềm chế, biện minh cho mức định giá vượt khả năng sinh lời dự đoán. Marks khuyên nhà đầu tư không nên cố gắng dán nhãn "bong bóng," mà nên quan sát hành vi thị trường để đưa ra phán đoán phù hợp. 

2. Điều Tốt Đẹp Của Các Bong Bóng? (The Upside of Bubbles?) Marks phân loại bong bóng thành Bong bóng Hồi quy về Trung bình (chỉ phá hủy của cải) và Bong bóng Bước Ngoặt (thúc đẩy tiến bộ cách mạng, ví dụ: AI, Internet). Ông lập luận rằng bong bóng bước ngoặt là cần thiết vì sự cuồng đầu cơ huy động được lượng vốn khổng lồ (Giai đoạn Lắp đặt), giúp tăng tốc đổi mới trong thời gian cực ngắn. Mặc dù quá trình này tạo ra cơ sở hạ tầng cho tương lai thịnh vượng hơn, nó vẫn phá hủy của cải của nhà đầu tư thiếu thận trọng. 

3. Đánh Giá Bối Cảnh Hiện Tại (Assessing the Current Situation) Không ai nghi ngờ tiềm năng của AI, nhưng thị trường đang trở nên quá phụ thuộc vào nó. Marks chỉ ra rằng cổ phiếu AI là nguồn đóng góp lớn nhất cho mức tăng của S&P 500 và chiếm tỷ lệ khổng lồ trong tổng chi đầu tư vốn (Capex). Sự tăng trưởng "thiên văn" của các công ty như Nvidia đã kích thích trí tưởng tượng của mọi người. Mặc dù P/E của Big Tech thấp hơn thời Dot-com, nhưng sự hưng phấn vẫn là một yếu tố rõ rệt. 

4. Những Vùng Mù Mờ Của Tương Lai AI (The Fog of AI’s Future) Marks nhấn mạnh tính bất định lớn về tương lai AI: Ai sẽ là người chiến thắng cuối cùng (như trong ngành ô tô), và mô hình lợi nhuận sẽ là độc quyền hay cạnh tranh khốc liệt. Sự mơ hồ này dẫn đến "Tư duy Vé số" (Lottery-Ticket Thinking), nơi những khoản đầu tư đầy suy đoán (ví dụ: vòng seed ở định giá tỷ đô mà không có sản phẩm) được biện minh dựa trên xác suất cực nhỏ về phần thưởng khổng lồ. 

5. Rủi ro Tài chính và Nợ (Financial and Debt Risks) Marks cảnh báo về sự xuất hiện của các "giao dịch vòng tròn" (công ty trao đổi vốn nội bộ để mua sản phẩm của nhau, làm sai lệch doanh thu) và việc sử dụng Nợ dài hạn (trái phiếu 30 năm) để tài trợ cho hạ tầng AI có tuổi thọ ngắn, gây rủi ro lớn khi tài sản nhanh chóng lỗi thời. Ông và đồng CEO Bob O’Leary kết luận rằng trong thị trường "Kẻ Thắng Ăn Hết", đầu tư nợ là trò chơi thua chắc, vì lợi nhuận từ lãi suất không bù đắp được tổn thất từ việc nhiều kẻ thua cuộc phá sản. 

6. Cố gắng đi đến một Kết luận (Trying to Conclude) AI khác biệt với các cuộc cách mạng trước đây vì nó có khả năng thay thế hoạt động nhận thức của con người và đang tiến bộ với tốc độ cực nhanh không thể dự đoán. Tốc độ này làm cho việc dự báo nhu cầu đầu tư hay thời điểm AGI là bất khả thi, dẫn đến hành vi đầu cơ. Marks kết luận rằng AI vừa bị đầu cơ quá mức, vừa là tiến bộ quan trọng nhất trong nhiều thập kỷ. 

7. Kết luận (Conclusion) Mặc dù AI có những điểm tương đồng đáng lo ngại với các bong bóng lịch sử (như radio, hàng không), Marks khuyên nhà đầu tư nên giữ một cách tiếp cận cân bằng, thận trọng và chọn lọc, để không bị hủy hoại tài sản mà vẫn tham gia được vào cơ hội chuyển đổi này.